عدد اکتان یکی از مشخصه‌های سوخت‌های جرقه‌ای مانند بنزین است. برخلاف آنچه اکثریت افراد فکر می‌کنند، سوخت با عدد اکتان بالا بسیار کم خطرتر از سوخت با اکتان پایین است. بنابراین سوخت با اکتان پایین نسبت به سوخت با اکتان بالا بیش از حد قابل اشتعال است.
در سال‌های خیلی دور و در دهه 30 و 40 میلادی موتورها اکثرا دارای صدای تقه بودند. همین امر باعث آسیب جدی به موتور خودرو و صدای شدید و گوش خراش در خیابان‌ها می‌شد. از این‌رو متخصصان به این نتیجه رسیدند که هرچه احتراق سوخت آرامتر باشد موتور عملکرد بهتری خواهد داشت. عدد اکتان یک سوخت در واقع درصد حجمی ایزواکتان در مخلوط با نرمال هپتان است. هرچه عدد اکتان یک سوخت بالاتر باشد، امواج احتراق داخل سیلندر منظم‌تر پخش شده و بهتر می‌سوزد.
افزایش اکتان بنزین باعث افزایش کارایی خودرو و کاهش گازهای گلخانه‌ای از طریق کاهش مصرف نفت می‌شود.
نحوه افزایش عدد اکتان بنزین
در اوایل قرن بیستم، خودروسازان به دنبال ماده شیمیایی بودند که ضربات موتور را کاهش دهد. در سال 1921، مهندسان خودرو کشف کردند که سرب تترا اتیل (که با عنوان سرب شناخته می‌شود) می‌تواند سبب افزایش اکتان شود و از ضربه زدن موتور جلوگیری کند. در حالی که هیدروکربن های معطر (مانند بنزن) و الکل ها (مانند اتانول) نیز در آن زمان به عنوان افزایش دهنده اکتان شناخته شده بودند، سرب به دلیل هزینه تولید پایین‌تر، انتخاب بهتری بود. بنابراین بنزین سرب‌دار رواج پیدا کرده بود تا اینکه آژانس حفاظت از محیط زیست ایالات متحده (EPA) در اواسط دهه 1970 به علت اثرات بد آن برروی سلامتی، شروع به حذف تدریجی سرب از بنزین کرد.
امروزه بسیاری از واحدهای پالایشگاه در جهت بهبود کیفیت و افزایش عدد اکتان بنزین فعالیت می‌کنند. در واحد رفرمینگ با انجام واکنش های شیمیایی درون راکتور، ترکیبات حلقوی و آروماتیک زیادی در بنزین ایجاد شده و عدد اکتان بالا می‌رود. همچنین واحد ایزومری با شاخه دار کردن ترکیبات پارافینی عدد اکتان را افزایش می‌دهد.
واحد الکیلاسیون با افزایش یک گروه الکیل به یک ترکیب آلی و واکنش یک اولفین سبک با یک ایزوپارافین در دما و فشار بالا و واحد پلیمری با ترکیب هیدروکربن های سبک با یکدیگر می‌توانند عدد اکتان بنزین تولیدی در پالایشگاه را افزایش دهند.
بیشتر موارد اشاره شده در بالا می‌بایست در پالایشگاه بر روی سوخت انجام شوند، شما می‌توانید با اضافه کردن تقویت‌کننده‌های اکتان به بنزین معمولی، اکتان آن را بالا ببرید.
روش تعیین عدد اکتان بنزین
با استفاده از آنالیز تشدید مغناطیسی هسته‌ای می‌توان عدد اکتان بنزین را به دقت تعیین کرد. عدد اکتان تحقیقاتی و عدد اکتان موتور را می‌توان با همبستگی خطی غلظت‌های آلیلی یا الفینی و هیدروژن معطر تعیین کرد.
اکتان بنزین ایران
در ایران عدد اکتان بنزین معمولی بین 87 تا 90 و بنزین سوپر دارای عدد اکتان حدود 95 می‌باشد. اما خودروهایی که در مسابقات اتومبیل‌رانی شرکت می‌کنند، باید از سوخت دارای درجه‌بندی اکتان بالاتر در حد 98 استفاده کنند. برخی از آن‌ها می‌بایست از اکتان بنزین 100 و 105 استفاده کنند.
عدد اکتان بنزین یورو 4 در ایران چند است؟
به گفته آقای شاهرخ خسروانی تنها تفاوت در بنزین یورو 4 ایران و اروپا این است که عدد اکتان در بنزین یورو 4 ایران 87، 91 و 95 است، در حالی که در بخش‌هایی از اروپا 96 یا 98 است. یورو 4 و گاز پریمیوم به ترتیب دارای اکتان 91 و 95 هستند.
بهترین عدد اکتان بنزین چند است؟
رتبه بندی اکتان بنزین معیار پایداری سوخت است. این رتبه بندی‌ها بر اساس فشاری است که در آن یک سوخت به خودی خود در یک موتور آزمایشی، احتراق بوجود می‌آورد. می‌دانیم که هر چه عدد اکتان بیشتر باشد، سوخت پایدارتر است.
کمترین عدد اکتان بنزین – معمولا 87
بنزین با عدد اکتان متوسط – معمولا 89 تا 90
بالاترین عدد اکتان بنزین – معمولا 91–94
سوخت پیشنهادی برای استفاده در اکثر خودروهای بنزینی با اکتان 91-94 می‌باشد.
اکتان بوستر چیست؟
یک تقویت‌کننده اکتان برای افزایش عملکرد موتور خودرو می‌باشد. بوستر، درجه اکتان بنزین را بهبود می‌بخشد که به پایداری سوخت و فشار ناشی از انفجار سوخت کمک شایانی می‌کند. با افزایش اکتان، پیش‌احتراق دشوارتر صورت می‌گیرد. بنابراین میزان فشار یا تراکم بالاتر می‌رود که باعث بهبود عملکرد موتور می‌شود.
نحوه استفاده از اکتان بوستر چگونه است؟
برای استفاده از یک تقویت کننده اکتان، باتوجه به مشخصات درج شده برروی بطری، در هنگامی که میزان بنزین موجود در خودرو شما کم است، آن را در مخزن بنزین خود بریزید و سپس اقدام به سوخت‌گیری کنید.
مزایای استفاده از تقویت کننده اکتان بنزین
از آن‌جایی که خودروهای جدید به اکتان بالاتری نیاز دارند، استفاده از سوختی که اکتان آن کمتر از 91 است، می‌تواند به موتور خودروی شما آسیب وارد کند. استفاده مداوم و طولانی مدت از بنزین با اکتان پایین در دراز مدت، سبب ایجاد آسیب در موتور خودرو می‌شود. افزایش شاخص اکتان بنزین علاوه بر کاهش فشار اضافی از روی موتور می‌تواند به تمیزی سیستم سوخت نیز کمک کند.
معایب استفاده از تقویت کننده اکتان بنزین
استفاده از اکتان بوستر باعث افزایش احتراق و دمای موتور در خودرو می‌شود. این افزایش دمای احتراق باعث می‌شود که سوخت به جای اینکه سوخت کامل از طریق سیستم اگزوز آزاد شود و از لوله اگزوز خارج شود، در گرمای احتراق بسوزد. در نتیجه سبب فرسودگی و خرابی موتور می‌شود.
